ਪੰਨਾ:Alochana Magazine January 1961.pdf/29

ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਤੋਂ
Jump to navigation Jump to search
ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੀ ਪਰੂਫ਼ਰੀਡਿੰਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ

ਇਸ਼ਕ ਮਿਜਾਜ਼ੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਯਾਰ ਜਾਂ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਬਿਰਹੁ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਬਾਰਾਂਮਾਹੇ ਤਾਂ ਆਮ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਹਰ ਕਿੱਸਾਕਾਰ ਦੀ ਵੀ ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਵਿਯੋਗਣ ਦੁਖੀ ਨਾਇਕਾ ਦਾ ਚੇਹਰਾ ਬਾਰਾਂਮਾਹ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿਚੋਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਵੇ । ਇਸੇ ਕਰ ਕੇ ਹੀਰ ਜਾਂ ਸੋਹਣੀ ਦੇ ਕਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਬਾਰਾਂਮਾਹੇ ਰਚੇ ਮਿਲ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ ਹੀਰ ਦੇ ਕਲੇਜੇ ਵਿਚ ਪਈ ਵਿਛੋੜੇ ਦੀ ਗੰਢ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਾ ਦਿਸਦਾ ਹੈ : ਭਾਦੋਂ ਭਾਹ ਭੜਕਦੀ ਚੁਫੇਰੇ ਮੇਰੇ ਰਾਂਝਿਆ ਵੇ, ਆਣ ਕੇ ਬੁਝਾਵੀਂ ਪਾਸੀਂ ਪਾਣੀ ਪਵੇ ਠੰਡ ਵੇ ! ਬਾਹਾਂ ਵਿਚ ਸਤ ਨਹੀਂ ਰੱਤ ਨ ਸਰੀਰ ਵਿਚ, ਦੇਖ ਰੰਗ ਮੇਰਾ ਸੁਕ ਹੋਈ ਹਾਂ ਪਲੰਢ ਵੇ । ਬੁਢਿਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗ ਮੈਂ ਡੰਗੋਰੀ ਫੜੀ ਹੱਥ ਵਿਚ, ਝੂਲਦਾ ਸਰੀਰ ਤੇ ਜਵਾਨੀ ਗਈ ਹੁੰਢ ਵੇ । ਦਰਦ ਤੁਸਾਡੇ ਕੀਤਾ ਗਰਦ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ, ਕਾਲਜੇ ਦੇ ਵਿਚ ਹੈ ਵਿਛੋੜੇ ਵਾਲੀ ਗੰਢ ਵੇ । ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਆਰਿਫ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਦਰਦ ਨੂੰ ਗਾਵਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸ਼ਬਦ-ਅਲੰਕਾਰ ਦੀ ਫਬ ਬੰਨ ਕੇ ! ਕਵੀ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤ ਕੇ ਸਲੇਸ਼ ਅਲੰਕਾਰ ਦਾ ਚਿ ਇਉਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ : ਚੇਤ ਚਿਤ ਡੋਲੇ ਵਿਚ ਡੋਲੇ ਮੇਰਾ, ਬਾਝ ਪੀਆ ਦੇ ਗਲ ਦੀ ਖਬਰ ਨ ਗੱਲ ਦੀ ਵੀ ਨਾਲ ਹਿਜਰ ਦੇ ਮੈਂ ਨਿਤ ਜਲਦੀ, ਜੈਸੇ ਮਛਲੀ ਜਲ ਦੀ, ਜਲ ਬਿਨ ਜਲ ਦੀ । ਵਾਂਗ ਨਦੀ ਦੇ ਦੀਦੇ ਵਗਦੇ, ਬਿਨ ਬੇੜੀ ਮੈਂ ਠਦੀ ਮੂਲ ਨਾ ਠਦੀ । ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਮੈਂ ਢੂੰਡਾਂ ਤੈਨੂੰ, ਖਬਰ ਮਿਲੇ ਜੇ ਝਲਦੀ ਨ ਦੁਖ ਝਲਦੀ । ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਕ ਬਾਰਾਂਮਾਹੇ ਵਿਚ ਅਨੁਪ੍ਰਾਸ-ਅਲੰਕਾਰ ਦਾ ਰੰਗ ਬੰਨਆ ਹੈ : ਚੇਤਰ ਚੋਰਾਂ ਚਿਤ ਚਰਾਇਓ, ਚਸ਼ਮਾ ਚੋਟ ਚਲਾ ਕੇ । 'ਚਖਿਆ ਚਾ ਚਕੇਰਾਂ ਚੰਦਾ, ਚਲਿਓ ਚੈਨ ਚੁਰਾ ਕੇ । ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਕ ਬਾ