ਹਨ ਚੇ ਹੰਸਾ ਤੇ ਸ਼ਾਂਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਖੁਲੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਨਾਲ ਸੁਆਗਤ ਕਰਦੇ ਹਨ | ਇਏ ਦੇ ਨਿਭਾਉ ਵਲੋਂ ਮੈਂ ਕਰਤਾ ਦੇ ਇਸ ਯਥਾਰਥ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤਾ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਸੁੱਟਣ ਲਈ ਉਪਰਥਲੀ ਕਈ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਉਪਜਾਈਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਸ਼ਾਂਤਾ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਤੇ ਸੁਲੱਖਣੀ ਸਿਧ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਕੋਈ ਕੱਚਾ ਕਲਾਕਾਰ ਇਕ ਦੋ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਵਰਤਾ ਕੇ ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਸ਼ੁਭ ਘਟਨਾ ਵਰਤਦਾ। ਪਰ ਗਰਗ ਨੇ ਇਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਕਉਕ ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅਜਾਈਂ ਕਿਸੇ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦਾ ਜ਼ਿਮੇਦਾਰ ਠਹਰਾ ਕੇ ਕੁਲਖਣਾ ਸਮਝਣਾ ਵਹਮ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਅਜਾਈ ਕਮ ਥੁ ਚਘਟਨਾ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰ ਸਮਝ ਕੇ ਸੁਲਖਣਾ ਆਖਣਾ ਵੀ ਉਸ ਜੇਹਾ ਹੀ ਵਹਿਮ ਹੈ, ਤੇ ਇਕ ਵਹਮ ਨੂੰ ਦੂਜਾ ਕੱਟ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ | ਯਥਾਰਥ ਇਹ ਹੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਰਮ ਭਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਨਿਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰਹਿ ਕੇ ਵਾਸਤਵ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਤੇ ita ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ।
- }
- -:
- ਸਮਝੇ ਜਾਣ, ਬਾਰੇ ਇ ਵ, ਜੇ . ਹਾਲੇ ਕੁਲਖਣੀ ਕਰ ਦੂਜੇ ਨਾਟ ਵਿਚ ਤਾਂ ਵੀ ਯੋਗ ਸੀ । ਇਸ ਤੋਂ ਵਿਪਰੀਤ
ਇਸ ਨਾਟਕ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਬਾਰੇ · ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ, ਆਖੇਪ ਹਨ । ਪਹਿਲਾ, ਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੈ, ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਅੰਤ ਵੀ ਨਾਟਕੀ ਹੈ.. । ' ਇਸ ਦੇ ਲਾਲ ਘਟਨਾ ਦਾ ਕੋਈ ਸੁਰਾਂਤ ਅੰਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ , ਪਰ ਤੇ ਹੁੰਦਾ .. " ਸ਼ਾਂਤਾ ਨਾਲ ਅਖੜ ਹੜੇ ਹੈ , ਤੇ ਅਸਾਨੂੰ ਆਸ ਬਝਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ: ਸੇਧ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਹੋਊ । ਪਰ ਨਾਟਕ ਦੇ ਮੁਖ ਵਿਸ਼ੇ , ਤਾ ਦੇ ਕੁਲਖਣ ਸਮਝੇ ਜਾਣ, ਬਾਰ. ਪਹਿਲੇ, ਨਾਟ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ! ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਜੇ . ਹਾਲੀ ਤੇ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਪਹਿਲੇ ਨਫੇ ਕਾਰਣ ਜਿਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਦੂਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਬੁਲੱਖਣੀ ਹੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਵੀ ਯੋਗ ਸੀ । ਏ ਇਸ ਨਾਟ ਵਿਚ ਹੰਸ ਨੂੰ ਕਿਧਰੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਲਾ ਲਨ ਉਤੇ 9 · ਚਰਚਾ ਹੈ । ਵੀ ਉਪਰ ਦਿਤੇ ਹੋਏ ਘਟਨਾ ਦੇ ਸੰਖੇਪ ਨੂੰ ਕਈ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰ, ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਕੁਝ, ਭੀੜ ਜਿਹੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ । ਮੇਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿਚ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਜੇ ਕੋ ਦੋ ਇਕ ਨਾਟ ਦੀ ਥਾਉਂ ਦੋ ਬਣਾ ਦੇਂਦਾ, ਚੌਥਾ ਤੇ ਪੰਜਵਾਂ। ਚੌਥੇ ਨਾ ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸੁਖ-ਲੱਦਿਆ ਘਰ ਵਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ, ਜਿਸ ' ਲਤ ਰਾਮ ਦੇ ਸੱਦੇ ਵਿਚ ਖਪਤ ਹੋ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਸੋਆਂ ਸੁਣਦੇਂ ਤੇ ਆ ਪਿਉ ਨੂੰ ਕੋਲ ਬੁਲਾ ਲੈਣ ਦੀਆਂ ਦਲੀਲ ਕਰਦੇ ਆਏ ਜਾਂਦੇ ।ਤੇ ਇਸ " ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ , ਮੁਨੀਮ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਰੁਪਿਆ ਲੈ ਕੇ ਨੇ ਘਟਨਾ ਆ ਜਾਂਦੀ । ਬਾਕੀ ਦੀ ਘਟਨਾ ਵਿਚ ਪੰਜਵੇਂ ਨਾਟਕ ਵਿਚ ' ਮੁੰਹ ਘਟਨਾ ਆ
- *
' : . 5 ' '
- :
- ' '
- :
|:
-
- :
♥
ਕਿ . ਇਸ ਵਿਚ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਵਚ ਚੰਗ ਹੁੰਦਾ ਜੇ ਕਰਤਾ ਇਸ । ਚੌਥੇ ਨਾਟ 'ਚ ਹੀ ਸੇ ਜਾਂਦਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ' ਸੁਣਦੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਂ ਜਾਂਦੇ ।ਤੇ ਇਸ ਨਾਟ
- ...:: :
» ਵਕ ਵਿਚ ਸੁਹਣੀ ਸੀਮਾ
- : *
