ਲਹਿੰਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਕੋਸ਼/(ਡ)

by ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ 'ਹਰਲਾਜ'

ਠੁੱਡਾ/ਠੁੱਦਾ: ਵਾਧੂ ਗੇੜਾ
ਡਿੱਤਾ ਕੁਝ ਨਿੰਨ੍ਹੇ, ਉੱਞੇ ਠੁੱਡਾ/ਠੁੱਦਾ ਖਾਧੈ।
(ਦਿਤਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਨੇ, ਐਵੇਂ ਵਾਧੂ ਗੇੜਾ ਲਗਿਐ)
ਠੁਣ-ਠੁਣ ਗੁਪਾਲ: ਖਾਲੀ ਜੇਬ/ ਖਾਕੀ ਨੰਗ
ਕੇਹੜੀ ਰੋਕੜ ਗੁਲੀਂਦੈ, ਉਹ ਤਾਂ ਠੁਣ ਠੁਣ ਗੁਪਾਲ ਹਿਨ।
(ਕੇਹੜੇ ਪੈਸੇ ਲਭਦੈ, ਉਹ ਤਾਂ ਖਾਕੀ ਨੰਗ ਨੇ)
ਠੁੰਮਣਾ: ਤੁੱਲ/ਸਹਾਰਾ
ਛੱਤ ਤਾਂ ਧ੍ਰੰਵੀਂ ਪਈ ਹੇ ਕਾਈ ਠੁੰਮਣਾ ਡੇਵੂੰ।
(ਛੱਤ ਝੁੱਕੀ ਪਈ ਹੈ, ਕੋਈ ਤੁੱਲ ਦੇਈਏ)
ਠੁਰ ਠੁਰ ਕਰਨਾ: ਠੰਡ ਮਨਾਉਣੀ
ਇਵੇ ਠੁਰ ਠੁਰ ਕਰੀਂਦਾ ਰਾਹਸੇਂ, ਠੁੱਲੇ ਕਪੜੇ ਬਣਾ।
(ਐਵੇਂ ਠੰਡ ਮਨਾਂਦਾ ਰਹੇਂਗਾ, ਮੋਟੇ ਕਪੜਾ ਬਣਾ)
ਠੁੱਲ੍ਹਾ ਖੁਲ੍ਹਾ/ਸਾਦਾ
ਠੁੱਲ੍ਹਾ ਖਾਵਣ ਪੀਵਣ ਕਰੇਂਸੇ, ਤਕੜਾ ਥੀ ਵੈਸੇਂ।
(ਖੁਲ੍ਹਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਕਰੇਂਗਾ, ਤਕੜਾ ਹੋ ਜਾਵੇਂਗਾ)
ਨੂੰਗਾ: ਤੋਲ ਵੇਲੇ ਠੱਗੀ
ਨੂੰਗਾ ਮਾਰ ਤੋਲੇ ਕੂੰ ਕੱਢ ਡਿਤਮ।
(ਮੈਂ ਤੋਲਣ ਵਾਲੇ ਠੱਗੀ ਮਾਰ ਤੁਲਾਵੇ/ਤੋਲੇ ਨੂੰ ਕੱਢ ਦਿਤੇ)
ਠੂਲ੍ਹਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬੁੱਘੀ
ਕੇਈ ਭੁੱਖੇ ਨਿਕਲੇਨ ਡਾਜ 'ਚ ਖਾਲੀ ਠੂਲਾ ਘਿਨਾਈ ਹਾਈ।
(ਕੋਈ ਭੁੱਖੇ ਨਿਕਲੇ, ਦਾਜ 'ਚ ਖਾਲੀ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬੁੱਘੀ ਲਿਆਈ ਸੀ) ‍
ਠੇਲ੍ਹ: ਬੇੜੀ ਤੋਰ
ਰੱਬ ਆਸਰੇ ਠੇਲ੍ਹ ਡੇ, ਪਾਰ ਲੰਘ ਵੈਸੂੰ।
(ਰੱਬ ਆਸਰੇ ਬੇੜੀ ਤੋਰ, ਪਾਰ ਲੰਘ ਜਾਵਾਂਗੇ)
ਠੋਲ੍ਹਾ: ਟੋਲਾ/ਟੁੱਲਾ
ਕਤਰਾ ਠੋਲ੍ਹਾ ਮਾਰ, ਡੀਵਾ ਢਾਹਿ ਪੋਸੀ।
(ਜਹਾ ਟੋਲਾ/ਟੁੱਲਾ ਲਾ, ਦੀਵਾ ਡਿੱਗ ਪਵੇਗਾ)

(ਡ)

ਡਉ/ਭਾਹ: ਅਗਨੀ
ਡਉ/ਭਾਹ ਦੀ ਭੁੱਖ ਨਹੀਂ ਵੈਂਦੀ, ਜੋ ਮਰਜ਼ੀ ਬਾਲਣ ਡਾਹ।
(ਅਗਨੀਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਨਹੀਂ ਮਰਦੀ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਬਾਲਣ ਡਾਹ)
ਡਸ: ਦਸ, ਡਸਣਾ ਪੋਸੀ: ਦਸਣਾ ਪਊ, ਡਸਣਾ ਪੂੰਦੈ: ਦਸਣਾ ਪੈਂਦੈ
ਡਸਣਾ ਥੀਸੀ: ਦਸਣਾ ਪਊ, ਡਸਿਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ।
ਡਸਿਆ ਹਾਨੇ: ਦਸਿਆ ਸੀ, ਡਸਿਆ ਨਾਨ੍ਹੇ/ਨਿਨ੍ਹਾਂਨੇ: ਦੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ

ਡਸਿਆ ਹੋਸੀ:ਦਸਿਆ ਹੋਊ, ਡਸਿਆ ਗਿਆ: ਦਸ ਹੋ ਗਿਆ
ਡਸਣ ਲਗਾ: ਦਸਣ ਲਗਿਆ ਹਾਂ ਡਸ-ਡਸ: ਦਸ ਦਸ}}
ਡਸਣ ਲਗੈ: ਦਸਣ ਲਗਾ ਹੈ।
ਡਹਿ /ਡਾਹਿ: ਲਗ ਪਏ
ਡਾਤਰੀਆਂ ਚਾਵੋ ਤੇ ਵਸਲ ਦੀ ਲੋਈ ਕੂੰ ਡਹਿ/ ਡਾਹਿ ਪਵੋ।
(ਦਾਤੀਆਂ ਚੁੱਕੋ ਤੇ ਫਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਨੂੰ ਲਗ ਜਾਵੋ)
ਡਹੀਂ: ਦਹੀਂ
ਡਹੀਂ ਢਿੱਢ ਦੀ ਖਰਾਬੀ ਦੀ ਬਹੂੰ ਚੰਗੀ ਦਾਰੂ ਹੈ।
(ਦਹੀਂ ਪੇਟ ਦੀ ਖਰਾਬੀ ਦੀ ਬੜੀ ਚੰਗੀ ਦਾਰੂ ਹੈ)
ਡੱਕ: ਰੋਕ
ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲਵੇ ਨੇ ਪਠਾਣੀ ਹੱਲੇ ਡੱਕ ਡਿਖਾਏ।
(ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਏ ਨੇ ਪਠਾਣਾ ਦੇ ਹਮਲੇ ਰੋਕ ਵਿਖਾਏ)
ਡੱਕਰਾ: ਟੁੱਕੜਾ
ਡੱਕਰਾ ਅੰਨੇ ਕਾ ਮੈਕੁੰ ਵੀ ਡੇ ਡੇਵੋ।
(ਅੰਨ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਦੇ ਦੇਵੋ)
ਡੱਕੇ/ਕੱਖ: ਬਾਲਣ
ਗਰੀਬਣੀ ਡੱਕੇ/ਕੱਖ ਚੁਣਨ ਗਈ ਹੋਸੀ।
(ਗਰੀਬਣੀ ਬਾਲਣ ਚੁਗਣ ਗਈ ਹੋਵੇਗੀ)
ਡਕੌਂਤ: ਸਨਿਚਰ ਦਾ ਪੁਜਾਰੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ
ਛਣਛਣ ਵਾਰ ਡਕੌਂਤ ਸਡੇਸੂੰ ਤੇ ਪੂਜਾ ਕਰੈਸੂੰ।
(ਸਨਿਚਰਵਾਰ ਨੂੰ ਡਕੌਤ ਬਾਹਮਣ ਸਦਕੇ ਪੂਜਾ ਕਰਾਵਾਂਗੇ)
ਡੰਕ: ਡ੍ਰੰਕ/ਕਲਮ
ਫਾਹੇ ਦਾ ਹੁਕਮ ਲਿਖਸੀ ਤੇ ਡੰਕ ਭੰਨ ਡੇਸੀ।
(ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਲਿਖੂ ਤੇ ਡ੍ਰੰੰਕ/ਕਲਮ ਤੋੜ ਦੇਊ)
ਡੱਖਣੇ: ਦੱਖਣ ਦੇ ਗੀਤ
ਮੇਲੇ 'ਚ ਰਾਗ-ਰੰਗ ਥੀ ਤੇ ਹਿੱਕ ਥਾਂ ਡੱਖਣੇ ਗਾਂਦੇ ਪਏ ਥੀ।
(ਮੇਲੇ 'ਚ ਸੰਗੀਤ ਸੀ ਤੇ ਇੱਕ ਥਾਂ ਦੱਖਣ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾ ਰਹੇ ਸੀ)
ਡਖੋਤਰਾ/ਡੱਕੋਤਰਾ: ਦਸਵਾਂ/ਸ਼ਕਰ ਰੋਗ
ਪਿੱਤਿਆਂ ਦੀ ਵਾਹੀ ਚੂੰ ਡਖੋਤਰਾ ਹੀ ਡੇਸਾਂ, ਅਗੂੰ ਹੀ ਡਖੋਤਰੇ ਦਾ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਹਾਂ।
(ਮਤੀਰੇ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚੋਂ ਦਸਵਾਂ ਹੀ ਦੇਊਂ, ਮੈਂ ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਸ਼ਕਰ ਦਾ ਰੋਗੀ ਹਾਂ)
ਡਗ: ਕਦਮ
ਬਾਲ ਡਗ ਭਰਨ ਲਗ ਪੋਵੇ, ਮੂੰਹ ਮਿੱਠਾ ਕਰੈਸਾਂ।
(ਮੁੰਡਾ ਕਦਮ ਪੁੱਟਣ ਲਗ ਜਾਵੇ, ਮੂੰਹ ਮਿੱਠਾ ਕਰਾਊਗਾ)

ਡੰਗ/ਡੰਗਾ: ਟਾਂਕ/ਗੁਜ਼ਾਰਾ
ਗੂੰਦਾ ਡੰਗ ਡੇ, ਕਮਾਈ ਪੈਸਾਂ ਤਾਂ ਡੰਗਾ ਲਾਹਸੀ।
(ਜੇਬ ਟਾਂਕ ਦੇ, ਕਮਾਈ ਪਾਊਂ ਤਾਂ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਹੋਊ)
ਡੰਗਾਉਣਾ: ਲੜਾਉਣਾ/ਲੁਆਉਣਾ
ਜਲ੍ਹਮਾਂ ਡੰਗਾਈਆਂ ਹਿਮ, ਫੋੜੇ ਹਟ ਵੈਸਿਨ।
(ਜੋਕਾਂ ਲੜਾਈਆਂ/ਲੁਆਈਆਂ ਤਾਂ ਨੇ, ਫੋੜੇ ਹਟ ਜਾਣਗੇ)
ਡਜਿੱਠਣਾ: ਨਿਬੇੜਨਾਂ
ਝੇੜਾ ਵਧਦਾ ਵੈਂਦੇ, ਤੈਂਡੇ ਹੱਥੂ ਡਜਿੱਠਿਆ ਵੈਸੀ।
(ਝਗੜਾ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹੈ, ਤੇਰੇ ਹਥੋਂ ਨਿਬੇੜਿਆ ਜਾਊ)
ਡੱਟਾ: ਡਾਟ
ਪੁੱਤਰ ਥਿਹਿਸ, ਜੁਲੋ ਡਿਲਾਹੇਂ ਡੌਟਾ ਪਟੇਸੂੰ।
(ਪੁੱਤਰ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਚਲੋਂ ਸ਼ਾਮੀ ਡਾਟ ਪਟਾਂਗੇ)
ਡੰਠਲ/ਡੰਡਲ: ਨਾੜ
ਗੁਆਰੇ ਦੇ ਡੰਠਲ/ਡੰਡਲ ਭਾਹ ਬਲੇਸਿਨ।
(ਗੁਆਰੇ ਦਾ ਨਾੜ ਅੱਗ ਮਚਾਊਗਾ)
ਡੰਡ ਡੰਨ: ਰੌਲਾ/ਜੁਰਮਾਨਾ
ਕੇਹੀ ਡੰਡ ਪਾਈ ਹੋਵੇ, ਸਾਹਿਬ ਡੰਨ/ਡੰਡ ਲਾ ਡੇਸੀ।
(ਕਿਹਾ ਰੌਲਾ ਪਾਇਆ ਜੇ, ਅਵਸਰ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਾ ਦੇਊ)
ਡੱਡੇ ਟਾਟਾਂ
ਚਾਨਣੀ ਪੈ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਡੱਡੇ ਸੜ-ਸੁੱਕ ਗਏ ਹਿਨ।
(ਅਕਾਸ਼ੀ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਲਿਸ਼ਕੋਰ ਜੀ ਹੈ ਤੇ ਟਾਟਾਂ ਸੜ-ਸੁਕ ਗਈਆਂ ਨੇ)
ਡਡੋਲਿਕਾ: ਰੋਣ ਹਾਕਾ
ਡਡੋਲਿਕਾ ਥੀ ਕੇ ਡਸਣ ਲਗਾ, ਮਾ ਮਰੀ ਥੀ।
(ਰੋਣਹਾਕਾ ਦਸਣ ਲਗਾ, ਮਾਂ ਮਰ ਗਈ ਸੀ)
ਡੰਡੌਤ: ਲਿਫ਼ ਕੇ ਆਦਰ/ਸਲਾਮ
ਚੌਧਰੀਆਂ ਅਗੂੰ ਡੰਡੌਤ ਤੇ ਕੰਮੀਆਂ ਉਤੇ ਫੁੰਕਾਰੇ।
(ਪਤਵੰਤਿਆਂ ਅਗੇ ਸਲਾਮਾਂ ਤੇ ਕਾਮਿਆਂ ਉਤੇ ਫੁੰਕਾਰੇ)
ਡੰਦ/ਡੰਦਣ/ਡੰਦਾਰ:ਦੰਦ/ਦੰਦਣ/ਦੰਦਾਰ
ਡੰਦ ਕੇ ਕਢਦੈ, ਆਰੇ ਦੇ ਡੰਦਾਰ ਡੇਖਸੇਂ, ਡੰਦਣ ਪੈ ਵੈਸੀ।
(ਦੰਦ ਕੀ ਦਿਖਾਂਦੈ, ਆਰੇ ਦੇ ਦੰਦਾਰ ਵੇਖੇਂਗਾ ਤਾਂ ਦੰਦਣ ਪੈਜੂ।)
ਡੰਨ: ਜਰਮਾਨਾ-ਵੇਖੋ 'ਡੰਡ/ਡੰਨ
ਡੰਨੀ: ਡੰਡੀ
ਤੱਕੜੀ ਦੀ ਡੰਨੀ ਤੁੱਟੀ ਪਈ ਹੇ, ਕਿੰਞ ਤੋਲਾਂ।
(ਤਕੜੀ ਦੀ ਡੰਡੀ ਟੁੱਟੀ ਪਈ ਹੈ, ਕਿਵੇਂ ਤੋਲਾਂ।)

ਡਫ/ਡੰਭ: ਦੱਬ ਕੇ ਖਾਣਾ
ਡੇਧਾਂ ਕੇ ਹੈਂ, ਦਾਅ ਲਗਿਅਈ, ਡਫ/ਡੰਭ ਘਿਨ।
(ਵੇਖਦਾ ਕੀ ਹੈ, ਮੌਕਾ ਹਈ, ਦੱਬ ਕੇ ਖਾ ਲੈ)
ਡਫਲੀ: ਸੰਗੀਤੀ ਸਾਜ਼
ਡਫਲੀ ਪਈ ਵਜੇ ਤੇ ਲੈ ਤੇ ਵੰਜਾਰਣ ਪਈ ਨੱਚੇ।
(ਡਫਲੀ ਵੱਜ ਰਹੀ ਤੇ ਉਸ ਤਾਲ ਉਪਰ ਵੰਜਾਰਨ ਨਚ ਰਹੀ)
ਡੱਬ ਚਾਦਰੇ ਦਾ ਲੜ
ਡੱਬ ਵਿਚ ਲੁਕਾ ਕੇ ਠੱਰੇ ਦਾ ਪਊਆ ਘਿਨਾਏ।
(ਚਾਦਰੇ ਦੇ ਲੜ ਵਿਚ ਲਕੋ ਕੇ ਦੇਸੀ ਦਾ ਪਊਆ ਲਿਆਇਆ ਹੈ)
ਡਬ/ਡਬਖੜੱਬੀ: ਦਾਗ/ਬਦਰੰਗ
ਮੀਂਹ ਵਿਚ ਸਿਜ ਕੇ ਡਬ ਪੈ ਗਏ ਤਾਂ ਚੁੰਨੀ ਡਬਖੜੱਬੀ ਥੀ ਗਈ।
(ਮੀਂਹ ਵਿਚ ਭਿਜ ਕੇ ਦਾਗ ਪੈ ਗਏ ਤੇ ਚੁੰਨੀ ਬਦਰੰਗ ਹੋ ਗਈ)
ਡੱਬਲੀ: ਪੁਰਾਣਾ ਪੈਸੇ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸਿੱਕਾ
ਹੇ ਡੱਬਲੀ ਪੈਸਾ ਚਾਈ ਵੰਞ ਤੇ ਚੂਸਣੀ ਘਿੰਨ ਚੂਸ।
(ਇਹ ਡਬਲੀ ਪੈਸੇ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਚੁੱਕ ਲਿਜਾ ਤੇ ਚੂਸਣੀ ਲੈ ਕੇ ਚੂਸ)
ਡੱਬਾ: ਫੁਲ ਬਹਿਰੀ ਵਾਲਾ/ਛਿੰਬਾਂ ਵਾਲਾ
ਡੱਬੇ ਧੀਰੇ ਦਾ ਵੱਛਾ ਡੱਬਾ ਹੈ ਤੇ ਮੈਂਡਾ ਲਾਖਾ।
(ਫੁਲਬਹਿਰੀ ਵਾਲੇ ਧੀਰੇ ਦਾ ਵੱਛਾ ਛਿੱਬਾ ਵਾਲਾ ਹੈ ਤੇ ਮੇਰਾ ਲਾਖਾ ਹੈ)
ਡੰਬ/ਡੰਭ: ਦੱਬ ਕੇ ਖਾਣਾ-ਦੇਖੋ ਡਫ
ਡੰਮ੍ਹ: ਪਛਾਣ ਲਈ ਗਰਮ ਠੱਪਾ
ਸਾਰੇ ਮਾਲ ਵਿਚੁ ਬਸ ਕਲੀ ਗਾਂ ਡੰਮ੍ਹੀ ਹੋਈ ਹੇ।
(ਸਾਰੇ ਮਾਲ ਵਿਚੋਂ ਇਕਲੀ ਗਾਂ ਤੇ ਪਛਾਣੀ ਠੱਪਾ ਲਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ)
ਡਲ੍ਹ: ਅੰਨ੍ਹਾ ਖੂਹ
ਮੀਂਹ ਕਾਈ ਨਿਨ੍ਹ ਪਏ, ਖੁਹ ਵੀ ਡਲ੍ਹ ਬਣੇ ਪਏ ਨ।
(ਮੀਂਹ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਪਏ, ਖੂਹ ਵੀ ਅੰਨ੍ਹ/ਬੇਕਾਰ ਹੋਏ ਪਏ ਨੇ)
ਡੱਲਾ: ਮਝਲਾਂ
ਅਗੇ ਤਾਂ ਡੱਲੇ ਹੂੰਦੇ, ਪੇਟੀ ਕੋਟ ਕਡਣ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਾਸੇ।
(ਅਗੇ ਤਾਂ ਮਝਲੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ, ਪੇਟੀ ਕੋਟ ਕਦੋਂ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਸਾਂ)
ਡਾ/ਡਾਅ: ਚੱਜ
ਜਿਹੜਾ ਤੂੰ ਘਿਨਾਂਏ, ਕਾਮਾ ਕੈਂਹ ਡਾ/ ਡਾਅ ਦਾ ਨਹੀਂ।
(ਜਿਹੜਾ ਤੂੰ ਲਿਆਂਦੈ, ਕਾਮਾ ਕਿਸੇ ਚੱਜ ਦਾ ਨਹੀਂ)
ਡਾਈ: ਦਾਈ
ਪੀੜਾਂ ਉਠਦੀਆਂ ਪਈਆਂ ਹਨ, ਡਾਈ ਸੱਡ।
(ਪੀੜਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਨੇ, ਦਾਈ ਸੱਦ)

ਡਾਸਾ: ਨਿੱਕੇ ਬਾਲ ਦਾ ਮੱਲ
ਹਜੇ ਡੁੱਧ ਜੋ ਚੁੰਘਦੈ, ਡਾਸਾ ਹੀ ਕਰੇਗੀ।
(ਅਜੇ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਦੈ, ਇਹੀ ਡਾਸਾ (ਮੱਲ) ਕਢੇਗਾ)
ਡਾਹ: ਢਾਹ
ਮੈਕੂੰ ਮਾੜਾ ਨਾ ਗਣ, ਡੇਖਦਾ ਵੰਞ, ਡਾਹ ਘਿਨਸਾ।
(ਮੈਨੂੰ ਮਾੜਾ ਨਾ ਗਿਣ, ਵੇਖਦਾ ਰਹੁ, ਢਾਹ ਲਵਾਂਗਾ)
ਡਾਚਾ: ਗਾਚਾ
ਡਾਂਦ ਡਾਚੇ ਤੇ ਹਿੱਲ ਵੈਸਿਨ, ਡੇਧਾ ਵੰਞ।
(ਬਲਦ ਗਾਚੇ ਤੇ ਲਗ ਜਾਣਗੇ, ਵੇਖਦਾ ਰਹਿ)
ਡਾਚੀ: ਬੋਤੀ
ਡਾਚੀ ਵਾਲਾ ਆਸੀ ਤੇ ਮੈਕੂੰ ਵਲਾ ਘਿਨ ਵੈਸੀ।
(ਬੋਤੀ ਵਾਲਾ ਆਊ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਮੋੜ ਕੇ ਲੈ ਜਾਉ)
ਡਾਜ: ਦਾਜ
ਡਾਜ ਦੀ ਗਲ ਨਾ ਚਾਵੇਂ, ਸਾਕ ਤਰੁੱਟ ਵੈਸੀ।
(ਦਾਜ ਦੀ ਗਲ ਨਾ ਛੇੜੀ, ਰਿਸ਼ਤਾ ਟੁੱਟ ਜਾਊ)
ਡਾਂਡ: ਲੇਰ
ਜੁਆਨ ਦੀ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਵੱਜੀ ਡਾਂਗ ਤੂੰ ਡਾਂਡਾਂ ਨਿਕਲੀਆਂ।
(ਜੁਆਨ ਦੀ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਵਜੀ ਡਾਂਗ ਨਾਲ ਲੇਰਾਂ ਨਿਕਲ ਗਈਆਂ)
ਡਾਡਾ: ਦਾਦਾ; ਡਾਡੀ: ਦਾਦੀ
ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਡਾਡਾ/ਡਾਡੀ ਜੀਂਦੇ ਹਿਨ।
(ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਦਾਦਾ/ਦਾਦੀ ਜਿਉਂਦੇ ਹਨ)
ਡਾਤ/ਡਾਤਰ: ਦਾਤ
ਗੰਦਲਾਂ ਆਲਾ ਸਾਗ ਹੈ, ਡਾਤ/ਡਾਤਰ ਚਾ ਤੇ ਚੀਰ ਸੱਟ।
(ਗੰਦਲਾਂ ਵਾਲਾ ਸਾਗ ਹੈ, ਦਾਤ ਫੜ ਤੇ ਚੀਰਦੇ)
ਡਾਤਰੀ ਦਾਤੀ
ਲੌ ਸਿਰ ਤੇ ਆਏ ਖੜੇਨ, ਡਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਡੰਦੇ ਕਢਾ ਘਿਨੋ।
(ਵਾਢੀ ਸਿਰ ਤੇ ਆ ਗਈ ਹੈ, ਦਾਤੀਆਂ ਦੇ ਦੰਦੇ ਕਢਾ ਲਵੋ)
ਡਾਂਦ: ਬਲਦ
ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਆਈ ਤੂੰ ਡਾਂਦਾ ਦੀ ਵਾਹੀ ਖਲੋ ਗਈ ਹੇ।
(ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਆਈ ਕਰਕੇ ਬਲਦਾਂ ਦੀ ਵਾਹੀ ਰੁਕ ਗਈ ਹੈ)
ਡਾਲ: ਦਾਲ
ਡਾਲ ਕੈਂ ਚਾੜ੍ਹੀ ਹੈ, ਲੂਣ ਘਟ ਤੇ ਮਿਰਚਾਂ ਢੇਰ।
(ਦਾਲ ਕਿਸ ਧਰੀ ਹੈ, ਲੂਣ ਘਟ ਹੈ ਤੇ ਮਿਰਚਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ)
ਡਾਵਣੀ ਦੌਣ
ਕਿਵੇਂ ਸਮਸਾਂ, ਮੰਜੀ ਦੀ ਡਾਵਣੀ ਢਿੱਲੀ ਥਈ ਪਈ ਹੇ।
(ਕਿਵੇਂ ਸੰਵਾਂਗਾ, ਮੰਜੇ ਦੀ ਦੌਣ ਢਿੱਲੀ ਹੋਈ ਪਈ ਹੈ)

ਡਾਂਵਰ ਮਕੜਾ
ਚੁੰਡਾਂ ਵਿਚ ਡਾਵਰਾਂ ਦੇ ਜਾਲੇ, ਘਰ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਥਏ ਹਿਨ।
(ਨੁੱਕਰਾਂ ਵਿਚ ਮਕੜਿਆਂ ਦੇ ਜਾਲੇ, ਘਰ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਹੋਏ ਨੇ)
ਡਿਉ/ਡੇ/ਡੇ ਡੇਸਾਂ/ਡੇਵਾਂ/ਡੇਵਣਾ:ਦਿਉ/ਦੇ/ਦੇ ਦੇਵਾਂਗਾ/ਦਿਆਂ/ਦੇਣਾ ਹੈ
ਡੇਵਣਾ ਤਾਂ ਹੇ, ਡੇ ਡੇਸਾਂ, ਆਧੈ ਹੁਣੇ ਡੇ/ਡਿਉ ਕਿਥੈ ਡੇਵਾਂ।
(ਦੇਣਾ ਤਾਂ ਹੈ, ਦੇ ਦੇਵਾਂਗਾ, ਆਖਦੈ ਹੁਣ ਦੇ ਦਿਉ, ਕਿਥੋਂ ਦੇਵਾਂ)
ਡਿਉਢ/ਡਿਹੜ: ਡੂਢਾ, ਡਿੱਢ: ਡੇਢਾ
ਡੋੜਾ ਡੇਵਣ ਤਾ ਔਖਾ ਹੇ, ਡਿੱਢ/ਡਿਉਢ/ਡਿਹੜਾ ਭਰ ਡੇਸਾਂ।
(ਦੁਗਣਾ ਦੇਣਾ ਤਾਂ ਔਖਾ ਹੈ, ਡੂਢਾ/ਡੇਢਾ ਭਰ ਦੇਵਾਂਗਾ)
ਡਿਹੁੰ: ਦਿਨ-ਦੇਖੋ ਡੀਂਹ
ਡਿਸਣਾ/ਡਿਖਦਾ/ਡੇਖ: ਦਿਸਣਾ/ਦਿਸਦਾ ਦੇਖ
ਨਜ਼ਰ ਘਟ ਹੇ, ਡਿਸਣਾ ਘਟ ਗਿਆ। ਡੇਖ, ਡਿਲਾਹ 'ਚ ਡਿਖਦਾ ਨਹੀਂ।
(ਨਜ਼ਰ ਘਟ ਹੈ, ਦਿਸਣਾ ਘਟ ਗਿਐ। ਦੇਖ, ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਦਿਸਦਾ ਨਹੀਂ)
ਡਿਕਾਰ: ਡਕਾਰ
ਖਾ ਪੀ ਕੇ ਡਿਕਾਰ ਮਰੀ ਉਠੀ ਵੈਂਦੇ ਹਿਨ।
(ਖਾ ਪੀ ਕੇ ਡਕਾਰ ਮਾਰਦੇ ਉਠ ਚਲੇ ਹੈਨ)
ਡਿੰਗ/ਡਿੰਗਾ/ਡਿੰਗੀ: ਵਿੰਗ/ਵਿੰਗਾ/ਵਿੰਗੀ
ਮੰਜੀ ਦਾ ਸੇਰੁ ਡਿੰਗਾ ਹੇ ਤੇ ਬਾਹੀ ਡਿੰਗੀ। ਸਾਰੇ ਡਿੰਗ ਕੱਢ ਡੇਸਾਂ।
(ਮੰਜੀ ਦਾ ਸੇਰੁ ਵਿੰਗਾ ਹੈ ਤੇ ਬਾਹੀ ਵਿੰਗੀ। ਸਾਰੇ ਵਿੰਗ ਕੱਢ ਦੇਊ)
ਡਿਤੀ: ਦਿਤੀ
ਮੈਂ ਰਕਮ ਤਾਂ ਡਿਤੀ ਹਮ, ਤੂੰ ਟਿੱਪਣੀ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਹੋਵੇਂ।
(ਮੈਂ ਰਕਮ ਤਾਂ ਦਿਤੀ ਸੀ, ਤੂੰ ਕਟਣੀ ਭੁਲ ਗਿਆ ਹੋਵੇਂਗਾ)
ਡਿੱਬਾ: ਚਿੱਬਾ
ਢੇਰ ਭਾਰ ਥਲੂੰ ਆ ਕੇ ਘਿਉ ਵਾਲਾ ਪੀਪਾ ਡਿੱਬਾ ਥੀ ਗਿਐ।
(ਬਹੁਤੇ ਭਾਰ ਥੱਲੇ ਆ ਕੇ ਘਿਉ ਵਾਲਾ ਪੀਪਾ ਚਿੱਬਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ)
ਡਿਭਰਦਾ/ਡਿਭਾਰ: ਦਿਨ ਚੜਦਾ/ਪੂਰਬ
ਡਿਭਾਰ ਦੀ ਲੰਮੀ ਵਾਟ ਹੈ, ਡਿਭਰਦੇ ਨਾਲ ਟੁਰ ਪੂਵੂੰ।
(ਪੂਰਬ ਵਲ ਦੀ ਲੰਬੀ ਵਾਟ ਹੈ, ਦਿਨ ਚੜ੍ਹਦੇ ਤੁਰ ਪਈਏ)
ਡਿਭਾ: ਨਿਭਾ
ਅੜੀਏ, ਤਕਦੀਰਾਂ ਦੀ ਖੇਡ ਹੈ, ਔਖੀ ਸੌਖੀ ਡਿਭਾਵਣੀ ਪੋਸੀ।
(ਅੜੀਏ, ਕਿਸਮਤਾਂ ਦੀ ਖੇਡ ਹੈ, ਔਖੀ ਸੌਖੀ ਨਿਭਾਵਣੀ ਪਊ)
ਡਿਰਾਣੀ: ਦਿਰਾਣੀ
ਡੁਹੇਈ ਭੈਣਾਂ ਹਿੱਕੋ ਘਰ ਵਿਹਾਈਆਂ ਡਿਰਾਣੀਆਂ ਥੀ ਬੈਠੀਆਂ।
(ਦੋਨੋਂ ਭੈਣਾਂ ਇੱਕੋ ਘਰ ਵਿਹਾਈਆਂ ਦਿਰਾਣੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ)


ਡਿਲਾਹ/ਡਿਲਾਂਹਦਾ/ਡਿਲੱਥਾ: ਪਛਮ/ਛਿਪਦਾ/ਆਥਣ
ਡਿਲੱਥੇ ਵੇਲੇ ਡਿਲਾਹ ਧਿਰ ਡਿਲਾਂਹਦੇ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਤਾਂ ਡੇਖ।
(ਆਥਣ ਵੇਲੇ ਪਛਮ ਵਲ ਛਿਪਦੇ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਤਾਂ ਵੇਖ)
ਡਿਵਾਲ: ਦੇਣਦਾਰ
ਆਪਣੇ ਜੰਮਣ ਤੂੰ ਹੁਣ ਤਾਈਂ ਮਾਂ-ਪਿਉ ਦੇ ਡਿਵਾਲ ਹਾਂਏਂ।
(ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਦੇਣਦਾਰ ਹਾਂ)
ਡੀਂਹ/ਡਿਹੁੰ: ਦਿਨ
ਡਿਹੁੰ ਲੱਥਾ ਵੈਂਦੈ, ਸਾਰਾ ਡੀਂਹ ਕੇ ਕੀਤਈ।
(ਦਿਨ ਛਿਪ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕੀ ਸਵਾਰਿਅਈ)
ਡੀਵਾ: ਦੀਵਾ
ਥੱਲ ਉਤੇ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਕੋਹਾਂ ਤੇ ਡੀਵਾ ਬਲਦਾ ਹਾਈ।
(ਥਲ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਬਾਰਾਂ ਬਾਰਾਂ ਕੋਹਾਂ ਤੇ ਦੀਵਾ ਬਲਦਾ ਸੀ)
ਡੀਂਭੂ/ਡੀਂਭੂ: ਡੇਂਡੂ
ਖੱਟੇ ਡੀਂਭੂ/ਡੀਂਭੂ ਕਾਈ ਖਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਲੜੇ ਤਾਂ ਲੂਣ ਮਲੀਦੈ ਚਾ।
(ਖੱਟੇ ਡੇਂਡੂ ਕੋਈ ਖ਼ਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਲੜੇ ਤਾਂ ਲੂਣ ਮੱਲ ਦੇਈਦਾ ਹੈ)
ਡੁਹਾਗਣ: ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ
ਬਾਲ ਪਾਲਣ ਕੂੰ ਮੈਂ ਡੁਹਾਗਣ ਬਣ ਵੈਸਾਂ।
(ਬਚੇ ਪਾਲਣ ਖਾਤਰ ਮੈਂ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ ਬਣ ਜਾਊਂ)
ਡੁਹਾਵਾ ਚੋਇਆ ਹੋਇਆ
ਡੁਹਾਵੇ ਡੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਥੀ ਸੰਗਦੀ ਹੇ।
(ਚੋਏ ਹੋਏ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ)
ਡੋਹਾਂ/ਡੁਹੇ: ਦੋਵਾਂ/ਦੋਨੋ
ਡੁਹਾਂ ਕੂੰ ਸੱਡ ਘੱਤਿਆ ਹਿਨੇ, ਡੁਹੇਂ ਵੰਞੋ।
(ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਭੇਜਿਆ ਹੈਨੇ, ਦੋਨੋਂ ਜਾਵੋ)
ਡੁੱਕ: ਜੁੱਪ, ਡੰਡਾ ਟੁੱਕਿਣਾ
ਤੈਂ ਗੁੱਲੀ ਡੁੱਕੀ ਤੇ ਮੈਂ ਡੰਡਾ ਡੁੱਕਿਆ, ਜਿਤ ਸਾਡੀ।
(ਤੂੰ ਗੁੱਲੀ ਜੁੱਪੀ ਤੇ ਮੈਂ ਡੰਡਾ ਡੁੱਕਿਆ, ਜਿਤ ਸਾਡੀ)
ਡੁੱਖ: ਦੁੱਖ
ਡੁੱਖ ਕੂੰ ਮਸ਼ਕਰੀਆਂ ਕਰੋ, ਸ਼ਰਮ ਦਾ ਮਾਰਾ ਛੋੜ ਵੈਸੀ।
(ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਮਖੌਲ ਕਰੋ, ਸ਼ਰਮ ਖਾ ਕੇ ਛੱਡ ਜਾਊ)
ਡੁੱਡ ਡੁੱਡਾ: ਹੱਥ ਰਹਿਤ
ਡੂੱਡ ਕੇ ਡਿਖੈਂਦੇ, ਰੋਜ਼ੀ ਤਾਂ ਡੁੱਡੇ ਵੀ ਕਮਾ ਘਿਨਾਂਦੇਨ।
(ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਨਾ ਵਿਖਾ, ਰੋਜ਼ੀ ਤਾਂ ਹੱਥ ਰਹਿਤ ਵੀ ਕਮੌਦੇ ਨੇ)
ਡੁਣ ਗਿਆ: ਝੁਕ ਗਿਆ
ਸਰੀਏ ਦੀ ਕਾਂਬ ਪਤਲੀ ਹਾਈ, ਡੁਣ ਗਈ ਹੈ।
(ਸਰੀਏ ਛੜੀ ਪਤਲੀ ਸੀ, ਝੁਕ ਕੇ ਮੁੜ ਗਈ ਹੈ)

ਡੁੱਧ/ਡੁੱਧਾ: ਦੁੱਧ/ਚੋਇਆਂ ਹੋਇਆ
ਡੁੱਧਾ ਡੁੱਧ ਵਲਾ ਥਣਾ ਵਿਚ ਕਡਣ ਪੂੰਦੇ।
(ਚੋਇਆ ਹੋਇਆ ਦੁੱਧ ਮੁੜ ਥਣਾਂ ਵਿਚ ਕਦੋਂ ਪੈਂਦੈ)
ਡੁੰਨ: ਨਕਾਰਾ
ਮੰਦ ਬੁੱਧ ਦੇ ਬੇਚਾਰਾ, ਡੂੰਨ ਥੀ ਬੈਠਾ ਰਾਂਹਦੈ।
(ਵਿਚਾਰਾ ਮੰਦ ਅਕਲ ਹੈ, ਨਕਾਰਾ ਬੈਠਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ)
ਡੁਪਾਹਰ: ਦੁਪਿਹਰ
ਡੂਪਾਹਰਾਂ ਤੂੰ ਰੋਟੀ ਲਈ ਛੁੱਟੀ ਕਰੇਸੂੰ।
(ਦੁਪਿਹਰ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਲਈ ਛੁੱਟੀ ਰਖਾਂਗੇ)
ਡੁਰ: ਚਲ
ਉਠੀਚ, ਡੁਰਨ ਕੂੰ ਤੈਂਡਾ ਮਨੂੰਆਂ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀਂਦਾ।
(ਉੱਠ ਖੜ, ਚਲਣ ਨੂੰ ਤੇਰਾ ਮੰਨ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ)
ਡੂਆ/ਡੂਝਾ: ਦੂਜਾ
ਡਸੀਂਦਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਤੈਂਡੇ ਨਾਲ ਡੂਆ/ਡੂਝਾ ਕੌਣ ਹਾਈ।
(ਦਸਦਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ, ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਦੂਜਾ ਕੌਣ ਸੀ)
ਡੂਣਾ/ ਡੋੜਾ: ਦੁਗਣਾ
ਰਕਮ ਹੁਣੇ ਤਾਰ ਡੇ, ਡੂਣਾ/ਡੋੜਾ ਜਰੀਮਾਨਾ ਪੋਸੀ।
(ਰਕਮ ਹੁਣੇ ਤਾਰ ਦੇ, ਜੁਰਮਾਨਾ ਦੁਗਣਾ ਪਊ)
ਡੂਡਣਾ: ਚੱਪਣ ਦਾ ਮੁਣਮੁਣਾਂ
ਛੂਣੀਆਂ ਦੇ ਡੂਡਣੇ ਕਾਈ ਨਿਨ੍ਹ, ਘੁਮਾਰ ਭੁੱਲ ਗਿਐ।
(ਚੱਪਣਾਂ ਦੇ ਮੁਣਮਣੇ ਹੈਨ ਨਹੀਂ, ਘੁਮਾਰ ਭੁੱਲ ਗਿਐ)
ਡੇਧਾ: ਵੇਖਦਾ
ਰੱਬ ਡੇਧਾ ਖੜੇ, ਥੀਸੀ ਤੈਂਡੇ ਨਾਲ ਵੀ ਇੰਞੇ।
(ਰੱਬ ਵੇਖਦਾ ਖੜੈ, ਹੋਉ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ)
ਡੈਣ/ਡਾਇਣ: ਪ੍ਰੇਤਣੀ
ਬਾਲ ਬੱਚੇ ਸੰਭਾਲ ਲਵੋ, ਡੈਣ/ਡਾਇਣ ਆਈ ਵਦੀ ਹੈ।
(ਬਾਲ ਬਚੇ ਸੰਭਾਲ ਲਵੋ, ਪ੍ਰੇਤਣੀ ਆਈ ਫਿਰਦੀ ਹੈ)
ਡੋਈ/ਡੋਈਆਂ: ਲਕੜ ਦੀ ਕੜਛੀ/ਪੂੜੇ
ਝੜੀ ਹੇ, ਅੰਮਾ ਡੋਈ ਚਾ ਤੇ ਡੋਈਆਂ ਲਾਹ ਡੇ।
(ਝੜੀ ਲਗੀ ਹੈ, ਬੇਬੇ ਕੜਛੀ ਫੜ ਤੇ ਪੂੜੇ ਲਾਹ ਦੇ)
ਡੋਹਣਾ: ਦੋਹਣਾ
ਸੀਲ ਗਾਂ ਹੈ ਤੇ ਡੋਹਣਾ ਡੁੱਧ ਨਾਲ ਭਰੇ ਪੀਂਦੀ ਹੈ।
(ਅਸੀਲ ਗਾਂ ਹੈ ਤੇ ਦੁੱਧ ਦਾ ਦੋਹਣਾ ਭਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ)
ਡੋਟਾ: ਮੋਟਾ
ਕਸਰਤ ਕਰ ਬਹੂੰ ਡੋਟਾ ਥੀਂਦਾ ਵੈਂਦੈ।
(ਕਸਰਤ ਕਰ, ਬਹੁਤ ਮੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈਂ)

ਡੋਰਾ: ਬੋਲਾ
ਸੁਣਦਾ ਕਿਊਂ ਨਹੀਂ, ਡੋਰਾ ਥੀ ਗਿਐਂ।
(ਸੁਣਦਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ, ਬੋਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈਂ)
ਡੋਲਾ: ਕੁੱਜਾ
ਡੋਲੇ ਵਿਚੂੰ, ਡਾਲ ਕਢ ਘਿਨ।
(ਕੁੱਜੇ ਵਿਚੋਂ ਦਾਲ ਕੱਢ ਲੈ)

(ਢ)

ਢਕਵੰਜ/ਢਕੌਂਸਲਾ: ਧੋਖੇ ਦੀ ਤਰਕੀਬ
ਭੋਲੀ ਜਨਤਾ ਸਰਕਾਰੀ ਢਕਵੰਜਾਂ/ਢਕੌਂਸਲਿਆਂ ਵਿਚ ਫਸ ਵੈਸੀ।
(ਸਿਧਰੀ ਜਨਤਾ ਸਰਕਾਰੀ ਤਰਕੀਬਾਂ ਵਿਚ ਫਸ ਜਾਉ)
ਵਿਢੰਗ ਲੰਗ: ਹੇਰ ਫੇਰ
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਢੰਗ ਵਿਲੰਗ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦਾ ਭੇਦ ਕਢਸਿਨ।
(ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਹੇਰ ਫੇਰ ਕਰ ਦਿਲ ਦਾ ਭੇਦ ਕਢ ਲੈਣਗੇ)
ਢੰਗਾ: ਨਿਆਣਾ
ਢੰਗਾ ਨਾਵ੍ਹੀ ਮਾਰਿਆ, ਡੁੱਧ ਵੀਟ ਬੈਠੈ ਨਾ।
(ਨਿਆਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਾਰਿਆ ਦੁੱਧ ਡੋਲ੍ਹ ਲਿਆ ਹੈ ਨਾ)
ਢੱਠਾ/ਢਾਹ/ਢਾਹੀ: ਡਿਗਿਆ/ਡੇਗ/ਡੇਗੀ
ਘਰ ਢੱਠਾ ਪਿਆ ਹੈ, ਹੱਟੀ ਢਾਹੀ ਹੀ ਬੈਠਿਨ, ਸਾਰਾ ਢਾਹ ਬਣੈਸਿਨ।
(ਘਰ ਡਿਗਿਆ ਪਿਆ ਹੈ, ਹੱਟੀ ਡੇਗੀ ਬੈਠੇ ਨੇ, ਸਾਰਾ ਡੇਗ ਕੇ ਬਣਾਨਗੇ)
ਢੱਪੀ ਰਖ: ਠੱਪੀ ਰਖ
ਆਪਣੀ ਜੁਗਤ ਹੱਜੇ ਢੱਪੀ ਰਖ, ਵੇਲਾ ਆਵਣ ਡੇ।
(ਆਪਣੀ ਜੁਗਤ ਅਜੇ ਠੱਪੀ ਰੱਖ, ਸਮਾਂ ਆਉਣ ਦੇ)
ਢੱਬ: ਸੁਚੱਜ
ਤੈਕੂੰ ਕੰਮ ਕਢਣ ਦਾ ਕਾਈ ਢੱਬ ਹੇ ਕੇ ਨਹੀਂ।
ਤੈਨੂੰ ਕੰਮ ਲੈਣ ਦਾ ਕੋਈ ਸੁਚੱਜ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ)
ਢਾਸਣਾ: ਢੋਅ
ਮਰੀਜ਼ ਬਹੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਢਾਸਣਾ ਡੇ ਕੇ ਬਲਾਹੋ।
(ਮਰੀਜ਼ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਢੋਅ ਲਾ ਕੇ ਬਿਠਾਓ)
ਢਾਕ: ਕੰਧਾੜੇ
ਘੜਾ ਸਿਰ ਤੇ ਅਤੇ ਬਾਲ ਢਾਕ, ਜ਼ਨਾਨੀ ਦੀ ਜੂਨ।
(ਘੜਾ ਸਿਰ ਤੇ ਅਤੇ ਜੁਆਕ ਕੰਧਾੜੇ, ਜ਼ਨਾਨੀ ਦੀ ਜੁਨ ਇਹੀ)
ਢਿੰਗਰ/ਢੀਂਗਰ/ਢਿੰਗਰੀ: ਝਾਫਾ/ਝਾਫੀ
ਢਿੰਗਗ/ਢੀਂਗਰਾ/ਢਿੰਗਰੀ ਖਿਚ ਘਿਨਾ, ਚੁਰ 'ਚ ਪਾ।
(ਝਾਫਾ/ਝਾਫੀ ਧੂ ਲਿਆ ਤੇ ਚੁਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਪਾ ਦੇ)
ਢਿੱਢ/ਢਿਢਲ: ਪੇਟ/ਪੇਟੂ/ਉਮੀਦਵਾਰੀ
ਢਿੱਢਲ ਦਾ ਢਿੱਡ ਫੁਲਿਐ, ਕਿਡਾਹੀ ਢਿੱਢ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਥਿਆ।
(ਪੇਟੂ ਦਾ ਪੇਟ ਫੁਲ ਗਿਐ, ਕਿਤੇ ਉਮੇਂਦਵਾਰੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ)